Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
Η διατήρηση της ενότητας της Συρίας είναι στο χέρι των πλευρών που θα υπογράψουν και θα εφαρμόσουν την εκεχειρία δήλωσε προχθές ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζ. Κέρι.
Μια δήλωση με βαρύνουσα σημασία: Οι ΗΠΑ οριοθετούν το ενδιαφέρον τους στην κατάπαυση της πολεμικής σύγκρουσης ανάμεσα στο καθεστώς Ασαντ και την μετριοπαθή αντιπολίτευση, που είναι προϋπόθεση για τη σύντομη εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους των Τζιχαντιστών στη Συρία και στο Ιράκ.
Στην ουσία, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας κάνει τη διάκριση ανάμεσα στην de facto και de jure διαίρεση της χώρας, δύο καταστάσεις πραγμάτων ανάμεσα στις οποίες υπάρχουν πολλές αποχρώσεις.
Το βέβαιο είναι ότι αποκλείεται να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο της Συρίας το Αλαουιτικό -Μπααθικό καθεστώς της Δαμασκού με ή χωρίς τον Ασαντ, όπως αποκλείεται και να εφαρμοσθεί η αρχή της πλειοψηφίας που θα σήμαινε σουνιτική κατά κύριο λόγο κεντρική κυβέρνηση της χώρας.
Η de facto διαίρεση της Συρίας είναι ήδη μια πραγματικότητα, με περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς Ασαντ, τη μετριοπαθή αντιπολίτευση, τους Κούρδους και τους Τζιχαντιστές. Είναι προφανές ότι με εξαίρεση το προς εξάλειψη Ισλαμικό Κράτος, όλες οι παραπάνω πλευρές θα διατηρήσουν τον έλεγχο των εδαφών που θα κατέχουν την ώρα έναρξης της κατάπαυσης του πυρός.
Η ενότητα για την οποία μιλά ο Κέρι είναι προφανώς η de jure που αφορά περισσότερο τη διεθνή παρουσία της χώρας παρά, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, μια ισορροπία ανάμεσα σε μια Κεντρική κυβέρνηση και τοπικές διοικήσεις.
Αν κρατήσει η εκεχειρία ζητούμενο παραμένει ποια μορφή θα έχει η Συρία: Θα παραπέμπει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον τον Νοέμβριο του 1995; Θα μοιάζει με το Ιράκ, όπως αυτό διαμορφώθηκε de facto τριχοτομημένο σε Κουρδικό Βορρά, Σουνιτικό Κέντρο και Σιιτικό Νότο, με επιπλέον ομοιότητα τη συνεγγύηση της σταθερότητας από το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία;
’Η, μήπως, η καθημαγμένη Συρία μπορεί να ελπίζει σε ένα καλύτερο συνδυασμό de jure ενότητας - de facto διαίρεσης, που δεν είναι άλλη από το μοντέλο του Λιβάνου, που διαμόρφωσαν στο κείμενο του Εθνικού Συμβολαίου του 1943 οι θρησκευτικές -εθνοτικές κοινότητες της χώρας, με τον πρόεδρο να είναι πάντα Χριστιανός Μαρωνίτης, τον πρωθυπουργό πάντα Σουνίτη και τον πρόεδρο της Βουλής πάντα Σιίτη;
Ενα είναι βέβαιο, τα αυταρχικά μειονοτικά καθεστώτα που είχαν επιβάλει μετά το 1918 η μεν Μεγάλη Βρετανία στο Ιράκ με τη σουνιτική μειοψηφία της χώρας να ελέγχει τη Κυβέρνηση στη Βαγδάτη, η δε Γαλλία στη Συρία με τους Αλαουίτες να έχουν τον απόλυτο έλεγχο της κυβέρνησης στη Δαμασκό αποτελούν παρελθόν για τη Μέση Ανατολή.
Με την κατάρρευση των καθεστώτων που έστησαν οι αποικιακές δυνάμεις στον Μεσοπόλεμο το ζητούμενο είναι αν θα διατηρηθεί έστω και προσχηματικά ο χάρτης των συνόρων της περιοχής που είναι και αυτός εισαγόμενος: Τα σύνορα Συρίας-Ιράκ χαράχθηκαν από έναν Βρετανό και έναν Γάλλο διπλωμάτη το 1916 και γι’ αυτό φέρουν και το όνομά τους, καθώς είναι περισσότερο γνωστά ως γραμμή Sykes-Picot!
Η εικόνα του πώς θα διαμορφωθεί μια de facto διαίρεση στο πλαίσιο μιας de jure προσχηματικής ενότητας είναι σήμερα θολή, με δύο μόνον ξεκάθαρα δεδομένα:
Στην Κουρ-δική Βορειοανατολική Συρία ο βαθμός de facto χειραφέτησης θα είναι πολύ κοντά στην de facto ανεξαρτησία με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την Αγκυρα.
Ακόμη και μια συμπεφωνημένη μοιρασιά σε Καντόνια, Αλαουιτών, Χριστιανών και Σουνιτών θα χρειασθεί εθνοκάθαρση με αντίστοιχες ανταλλαγές πληθυσμών, με άλλα λόγια η κατάπαυση του πυρός δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση αυτόματο τερματισμό των προσφυγικών ροών προς την Τουρκία και στη συνέχεια την Ε.Ε.
De facto διαίρεση
Η de facto διαίρεση της Συρίας είναι ήδη μια πραγματικότητα με περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς Ασαντ, τη μετριοπαθή αντιπολίτευση, τους Κούρδους και τους Τζιχαντιστές. Είναι προφανές ότι με εξαίρεση το προς εξάλειψη Ισλαμικό Κράτος, όλες οι παραπάνω πλευρές θα διατηρήσουν τον έλεγχο των εδαφών που θα κατέχουν την ώρα έναρξης της κατάπαυσης του πυρός.
Η de facto διαίρεση της Συρίας είναι ήδη μια πραγματικότητα με περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς Ασαντ, τη μετριοπαθή αντιπολίτευση, τους Κούρδους και τους Τζιχαντιστές. Είναι προφανές ότι με εξαίρεση το προς εξάλειψη Ισλαμικό Κράτος, όλες οι παραπάνω πλευρές θα διατηρήσουν τον έλεγχο των εδαφών που θα κατέχουν την ώρα έναρξης της κατάπαυσης του πυρός.
